Όλα είναι θέμα παιδείας;

«και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι - ω συμφορά - απ' τον ελληνισμό».
(Ποσειδωνιάται. Κ.Καβάφης)

Η γλώσσα που χρησιμοποιείται στο σχολικό εγχειρίδιο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας θεωρητικής κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου είναι γραμμένη σε πολυτονικό. Με τον τρόπο αυτό εξυπηρετείται η αρτιότερη παρακολούθηση, από τους μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης της Γ΄ Λυκείου, της διαχρονικής πορείας της ελληνικής γλώσσας καθώς τα κείμενα παραδίδονται προς επεξεργασία με τον τρόπο ακριβώς που γράφτηκαν. Αυτή η παρατήρηση δικαιολογεί και την αξίωση των συγγραφέων να παραδώσουν τα κείμενά τους με την μορφή που τους έδωσαν οι ίδιοι, αφού η παραγωγή δεν είχε να κάνει λόγο μόνο με το περιεχόμενο αλλά και με την μορφή των κειμένων αυτών.

Αντιλαμβανόμενοι την ωφελιμότητα μιας τέτοιας κίνησης, προτείνουμε την επέκταση αυτού του μέτρου και στα σχολικά εγχειρίδια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας των υπόλοιπων τάξεων του Γυμνασίου και Λυκείου σε αντιστοιχία με το επιτυχημένο παράδειγμα της περίπτωσης της Γ΄ Λυκείου.

Με αυτό τον τρόπο διευκολύνεται η επαφή των μαθητών με την μορφική γλωσσική πραγματικότητα των κειμένων αφού δίνεται σε αυτούς η δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα έργα των συγγραφέων και της λαϊκής παράδοσης στη μορφή με την οποία ακριβώς γράφτηκαν. Επιπρόσθετα αποκαθίσταται το πνευματικό δικαίωμα των συγγραφέων να μην αλλάζει η μορφή του κειμένου τους από τον τρόπο με τον οποίο τον έγραψαν αφού σύμφωνα με τον νόμο 2121/1993 «περί πνευματικής ιδιοκτησίας» και όπως αυτός τροποποιήθηκε και ισχύει σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές και εγχώριες διατάξεις, ορίζεται πως για χρονικό διάστημα εβδομήντα ετών από τη δημοσίευση του κειμένου, ο ίδιος ο συγγραφέας διατηρεί την κυριότητα των πνευματικών δικαιωμάτων του κειμένου του. Κάθε άλλη μετατροπή αυτού εμπίπτει στους κανόνες παράβασης της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Επιπλέον θα πρέπει να σημειωθεί πως μια τέτοια ενέργεια θα βοηθούσε τους μαθητές να αντιληφθούν αρτιότερα τη γλωσσική συνέχεια της ελληνικής γλωσσικής παράδοσης αφού τα κείμενα θα παρουσιάζονται σε αντιστοιχία με τον τρόπο γραφής τους από τον 10ο έως και τα τέλη του 20ου αιώνα, να κατανοήσουν καλύτερα τις δομές της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και στις έξι τάξεις της Β/θμιας εκπαίδευσης σε στενή σχέση με το μάθημα των αρχαίων ελληνικών και να αντιληφθούν πως ο ιστορικός τονισμός του ελληνικού γραπτού λόγου έχει μια συνέχεια αιώνων, που έχει αλλοιωθεί την τελευταία τριακονταετία. Σε αυτή τη βάση θα καταστεί κατανοητή η κύρια ιστορική έννοια της προσωδίας ως κύριο χαρακτηριστικό της ελληνικής γλώσσας και η αναγκαιότητα της χρήσης των πνευμάτων μαζί με την καθιέρωση της ορθογραφίας, όταν αυτή χάθηκε, προκειμένου να διατηρηθεί η προφορά και η σωστή συνεννόηση, όταν ο προφορικός λόγος άρχισε να γίνεται γραπτός.

Με την παράθεση του πρωτοτύπου κειμένου θα είναι αντιληπτή και η φθορά που προκαλείται από την λεγόμενη «αφαίρεση» (π.χ. θα έχω: θα χω, δόξα τω Θεω: δόξα τον Θεό) όταν είναι σαφώς γνωστό ότι ο γραπτός λόγος θα πρέπει να λειτουργεί ως ανασταλτικός μηχανισμός της φυσικής γλωσσικής αλλοίωσης, που προκαλείται με την πάροδο του χρόνου στον προφορικό λόγο.

Επισημαίνεται πως η όποια αλλαγή θα γίνει σε συνεννόηση με τους εκδοτικούς οίκους που συνεργάζονται με τον Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων προκειμένου να καλυφθεί και η όποια οικονομική διαφορά των πολυτονισμένων εκδόσεων. (Σημειώνεται πως τα αξιόλογα έργα του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, πρωτότυπα και σε μεταφράσεις, καθώς και όλες οι εκδόσεις της Ακαδημίας Αθηνών, εκδίδονται σε πολυτονικό).
Τέλος διευκρινίζεται πως η μορφή των νέων εκδόσεων θα αφορά, σε πλήρη αντιστοιχία με το παραπάνω παράδειγμα, αποκλειστικά στα κείμενα των συγγραφέων και σε κανένα άλλο μέρος των ενοτήτων (εισαγωγή, ερωτήσεις, σχόλια), χωρίς να αξιώνεται σε καμία περίπτωση η παραγωγή λόγου από τους μαθητές σε πολυτονική μορφή.

Ίσως αυτή η πρόταση να είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων να αποδείξει το μήνυμα που προωθεί με το νέο του λογότυπο. Αν δηλαδή «όλα είναι θέμα Παιδείας» έχουμε χρέος να συμπεριφερόμαστε ανάλογα όχι μόνο απέναντι στην γλωσσική μας παράδοση αλλά και απέναντι στην ιστορία μας ως πρόσωπα, ως κοινωνία, ως έθνος. Μόνο αντιστεκόμενοι με συμπεριφορές πολιτισμού στα δεσμά ανελευθερίας και επιβαλλομένου καμουφλαρισμένου ολοκληρωτισμού θα επιτύχουμε να γίνεται λόγος, σε λίγα χρόνια σ’ αυτόν τον τόπο, για παιδεία, καλλιέργεια ή εθνική και προσωπική αυτοσυνειδησία.

Και κάτι τελευταίο: Η πρόοδος μας μετριέται από τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τον πολιτισμό μας. Ας τον βιώνουμε επιτέλους αληθώς.