της Ενθαλπίας
Βεβαιότητα και αβεβαιότητα. Λέξεις αντίθετες. Ενστικτωδώς κλείνω τα μάτια στην πρώτη από ανακούφιση στη δεύτερη από φόβο. Δύο λέξεις στρογγυλεμένες από τη χρήση, προσφιλείς σε κάθε είδους επιστήμονα (γιατρό, οικονομολόγο, στατιστικολόγο, πολιτικό αναλυτή, μηχανικό κ.α), αλλά και πολιτικό, δημοσιογράφο, ασφαλιστή, απλό άνθρωπο σε μία καθημερινή συζήτηση. Έχουν πραγματικά χώρο στη ζωή μας και αν ναι ποιά από τις δύο; Και οι δύο;
Ας ξεκινήσουμε από την αρχή. Η ζωή ανατέλλει στην αβεβαιότητα. Κατά την γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο μπορεί να προκύψουν 1040 διαφορετικά ζυγωτά με εντελώς καινοφανή γενετική φυσιογνωμία και … η ζωή συνεχίζεται με δοκιμές και πλάνες. Λες και αυτές οι πιθανότητες, οι αβεβαιότητες, είναι η κινητήριος δύναμη της εξέλιξης.
Κάποτε βαλθήκαμε να πιστέψουμε στο Ντετερμινισμό. Την αιτιοκρατική ερμηνεία του σύμπαντος. Την κυριαρχία του ανθρώπινου νου στη φύση. Μάλιστα ο Laplace έλεγε ότι αν μια διάνοια, σε μία δεδομένη στιγμή γνώριζε όλες τις δυνάμεις που κινούν την φύση και όλα τα όντα που την αποτελούν…. και ήταν τόσο ευρεία ώστε να αναλύσει τα δεδομένα … τότε τίποτα δεν θα ήταν αβέβαιο γι΄ αυτήν. Το μέλλον, το παρελθόν, θα ήταν παρόν στα μάτια της. Η διάψευση βέβαια του Ντετερμινισμού ήρθε πανηγυρικά με τη θεωρία της Μη Γραμμικής Δυναμικής και του Χάους. Και οι ματαιώσεις (μαγική λέξη) συνεχίζονται. Ο Einstein κατήργησε την πεποίθηση της απολυτότητας στον κόσμο με τη θεωρία της Σχετικότητας, ενώ ο Heisenberg εισήγαγε τη θεωρία της αβεβαιότητας με την Αρχή της Απροσδιοριστίας. Και αν και αυτοί οι δύο μεγάλοι επιστήμονες, μέχρι του τέλους της ζωής τους, βρισκόταν σε επιστημονική αντιπαράθεση προσπαθώντας ο ένας να ακυρώσει τον άλλο λόγω της ασυμβατότητας των μεταξύ τους θεωρήσεων, και οι δύο ακούσια επιβεβαιώνουν την βεβαιότητα της αβεβαιότητας.
Διακαώς ο άνθρωπος κυνηγάει τις βεβαιότητες με όπλο τις επιστήμες. Προς έκπληξη όμως πολλών, μέσω των επιστημών αποκαλύπτεται ένα συνεχώς νέο και επεκτεινόμενο, και προς τις 11 πλέον διαστάσεις του χωροχρόνου, πεδίο αβεβαιότητας. Το ίδιο το σύμπαν όσο πλησιάζουμε στα άκρα του, τόσο αυτά απομακρύνονται με μεγαλύτερη ταχύτητα (Νόμος του Hubble). Φαίνεται σα να υπάρχει πάντα, καλά κρυμμένο από την ανθρώπινη υποψία, ένα νέο όριο απροσδιοριστίας πιο μεγάλο, πιο σύνθετο, πιο μυστήριο, έτοιμο να ανατείλει κάθε φορά που υπερβήκαμε το προηγούμενο. Ακόμα και η παγκόσμια σταθερά c της ταχύτητας του φωτός ίσως δεν είναι και τόσο σταθερά πια. Και φτάνει η σύγχρονη επιστημολογία να αποδίδει το χαρακτηρισμό «επιστημονική» σε μία θεωρία εφόσον διαθέτει διαψευσιμότητα (ο κανόνας επιβεβαιώνεται από την εξαίρεση).
Όλα το μαρτυρούν. Λίγες οι βεβαιότητες στη ζωή. Τόσο λίγες που σαν απλανείς αστέρες στο αχανές σύμπαν μας βοηθούν να μη χάσουμε τη δική μας διαδρομή στους άπειρους δρόμους. Γιατί όμως τις αγαπάμε τόσο πολύ; Μαγνητιζόμαστε στην ιδέα τους. Συνεχώς ζητάμε διαβεβαιώσεις. Στο άκουσμα και μόνο της λέξης παραλύει κάθε λογική ικανότητα. Είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε προκαταβολικά υπέρογκα ποσά σε οποιονδήποτε μας υποσχεθεί ασφάλεια, βεβαιότητα. Η στρέβλωση της πραγματικότητας γίνεται ιδανικό και αναντίρρητα προσυπογράφουμε ακόμα και στη μέγιστη αντικειμενοποίηση της ανθρώπινης ζωής όπως την εκτίμηση της ενδεχόμενης απώλειας ή βλάβης ενός ανθρώπου βάσει καταλόγου παραγωγικών, αισθητικών και χρηστικών δυνατοτήτων.
Σκέφτομαι αγαπάμε τις βεβαιότητες γιατί είναι πιο εύκολο, συμφέρει. Η αβεβαιότητα, ως επιλογή, απαιτεί εγρήγορση και ευθύνη. Η εποχή της ευκολίας, της ευδαιμονίας, δε ρισκάρει τίποτα και για τίποτα. Δεν ανέχεται κανενός είδους κόστος. Καταπιανόμαστε με κάτι απολύτως συγκεκριμένο, οριοθετημένο, ειδικευόμαστε σε μία εργασία ώστε να μας αποφέρει σίγουρα αποτελέσματα και την ικανοποίηση της επιτυχίας. Έτσι συντηρούμε αναίμακτα μία αίσθηση κυριαρχίας. Θυσιάζουμε ευχαρίστως το υπόλοιπο των ανεκμετάλλευτων δυνατοτήτων και ικανοτήτων του συνόλου που λέγεται άνθρωπος, με μόνο κέρδος την ψευδαίσθηση παντοδυναμίας που μας δίνει η ex ante επιτυχία. Κάθε υπεράνθρωπος που δεν πειθαρχεί στον δικό του εσωτερικό νόμο- της απόλυτης κυριαρχίας του εαυτού του ή της απόλυτης βεβαιότητας της ύπαρξης του - χάνει τη βάση στήριξης του και υπόκειται στον ισοπεδωτικό νόμο της βαρύτητας. Καταστροφή! Τρέμουμε και μόνο με την ιδέα της όποιας-κάποιας, έστω και μηδαμινής, ματαίωσης τόσο ώστε να επιτρέπουμε τον κάθε είδους εγκλωβισμό με δάνεια ιδεών σε τοκογλυφικά στερεότυπα, δόγματα, θεσμούς, κώδικες, περιορισμούς, με χρόνο αποπληρωμής στο άπειρο και τόκους την ελευθερία, το αυτεξούσιο, την αξιοπρέπεια.
Μία τέτοια παρενέργεια, της ανάγκης δηλαδή για βεβαιότητες από κάποιους χριστιανούς, περιγράφει ο Χ. Γιανναράς στο «Αίνιγμα του Κακού». Εξηγεί πως τόσο ο Αυγουστίνος όσο και ολόκληρη στη συνέχεια η Δυτική Χρ. Παράδοση ειδωλοποίησαν το γράμμα διατύπωσης των πρώτων καταγραφών εκκλησιαστικής εμπειρίας και οδηγήθηκαν στην αναγωγή διατυπώσεων του Απ. Παύλου σε «δόγμα» περί του απολύτου προορισμού του ανθρώπου (την αυθαίρετη δηλαδή από το Θεό απόφαση ή να σωθεί ή να χαθεί). Σημειώνει ότι τη διαδικασία αυτή υπαγόρευε η ορμέμφυτη θρησκευτικότητα, που χρειάζεται αντικειμενοποιημένη την «αλήθεια» και την «πηγή» της αλήθειας, προκειμένου να θωρακίζεται το Εγώ με την κατοχή των «αλάθητων» βεβαιοτήτων.
Όταν ο συμπαντικός χώρος αυξάνει συνεχώς σε διαστάσεις (από τις 3, σήμερα στις 11) και σε αβεβαιότητα, ο σύγχρονος άνθρωπος χαίρει περισσότερης εκτίμησης όταν συρρικνώνεται σε 2 ή και μία διαστάσεις, πιο βολικά οριοθετημένος, με συνεχώς μειούμενο βαθμό αβεβαιότητας αλλά και ελευθερίας. Όμως ας παραδεχθούμε ότι η διαμόρφωση συνείδησης σε αρμονία με την αβεβαιότητα προϋποθέτει πνευματική ενηλικίωση. Στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου το νομοτελειακά και εξυπηρετικά μεγεθυμένο Εγώ αναζητά βεβαιότητες σε απόλυτο βαθμό, καθώς εξαρτάται από αυτές για να στηριχθεί στα πρώτα ανασφαλή βήματα του. Σε μεταγενέστερο όμως εξελικτικά στάδιο, η εμμονή στο απόλυτο, το βέβαιο, το αμετακίνητο, γίνεται ένδειξη αδιαλλαξίας, έλλειψη φαντασίας, μονομέρειας. Ως εκ τούτου, η βεβαιότητα της αβεβαιότητας είναι καλοδεχούμενη αφού κάνει τους ανθρώπους λιγότερο απόλυτους, λιγότερο υπερήρωες, λιγότερο νάρκισσους. Περισσότερο μετριοπαθείς, διαλλακτικούς, πρόθυμους να «ταξιδέψουν» στον κόσμο του σύμπαντος και των ανθρώπων με διάθεση μαθητείας.
Φαίνεται πάντως πως ο μόνος λόγος για να αποσυρθούμε εκούσια από το κυνήγι της βεβαιότητας είναι ο έρωτας. Σε εκείνες τις γνήσιες στιγμές ζωής, γίνεται η υπέρβαση του κυρίαρχου Εγώ και εγκαταλείπουμε κάθε εξασφάλιση. Ικανή και αναγκαία συνθήκη βλέπετε. Βουτιά στο κενό για χάρη του Άλλου. Ο εαυτός μας μας ανήκει για να τον διαθέσουμε στον Άλλο. Η ύπαρξη μας είναι πλήρης για να την μοιραστούμε με τον Άλλο. Τότε που ζούμε στον ορισμό μας, ως πρόσωπα, λατρεύουμε και υποτασσόμαστε στο αβέβαιο.
Θύελλα ερωτημάτων που ακόμα παλεύουν να μπουν σε σειρά. Ίσως τα ταξίδια αναζήτησης της βεβαιότητας γίνονται με μοναδικό όχημα την αβεβαιότητα. Ίσως ο Θεός μας βάζει συνεχώς ασκήσεις πιθανοτήτων ώστε να μας κρατάει στο «δρόμο». Ίσως πρόκειται για άσκηση εξοικείωσης με τη μέθοδο αναζήτησης Του «…και ενώ εσύ τον κυνηγάς, εκείνος σε καταδιώκει» (Νικόλαος Μεσογαίας). Κίνητρο εξάσκησης στην πίστη, την εμπιστοσύνη, την αυτοπαράδοση. Άλλωστε «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» ή «…Θεό απερινόητο, αόρατο, ακατάλληπτο». ‘Η μήπως, αυτή η δίψα για βεβαιότητα, τελικά, είναι μεταφυσική; Μήπως αντανακλά την ανεπίγνωστη και παράφορη ανάγκη για εγγυήσεις της δυνατότητας νίκης επί του θανάτου, για αιώνια ζωή; Μήπως η αβεβαιότητα είναι προϋπόθεση της λειτουργίας της πίστης όσο και η βεβαιότητα του αντικειμένου της πίστης; Ο Πασκάλ είχε πει «Ο Θεός μας λέει: Δε θα με αναζητούσες εκτός αν δε με είχες ήδη βρει». Μήπως η αβεβαιότητα είναι το νοητό και συνεχώς μετακινούμενο όριο του κτιστού; Και αν σχέση των κτιστών με το Άκτιστο σημαίνει υπέρβαση των όρων της κτιστότητας και μετοχή στο Απόλυτο, την ελευθερία, την αγάπη, γιατί η έκλειψη βεβαιότητας να μην ερμηνευθεί ως κλήση-αφορμή για αναζήτηση μιας τέτοιας σχέσης; Ποιος θα επέλεγε τη δυνατότητα της βεβαιότητας αν γνώριζε ότι εγκλωβίζεται στην περατότητα του κτιστού εαυτού του και αυτομάτως παραιτείται της δυνατότητας της αυθυπέρβασης; Ποιος θα θυσίαζε στο όνομα της όποιας βεβαιότητας τη μοναδικότητα της ετερότητας του προσώπου; Ποιος δε ζηλεύει τα τεράστια από έκπληξη μάτια ενός παιδιού μπροστά στα μη ενδεχόμενα δώρα της ζωής; Ποιος απαρνείται την έκπληξη;
Γιατί να μη θεωρήσουμε την αβεβαιότητα ως δυνατότητα επιλογών αφού βεβαιότητα θα υπήρχε μόνο στο μονόδρομο του θανάτου; Κάπου διάβασα ότι όσο πιο διαταραγμένος είναι κάποιος, τόσο λιγότερες εναλλακτικές βρίσκει. Πόσο ασφαλές θα ήταν να πω πως όσο πιο συγκροτημένος είναι κάποιος, τόσο πιο ευχάριστα πλοηγείται στο χώρο των πιθανοτήτων. Γλιστράει στις καμπύλες των ασύμπτωτων καμπύλων, πηδάει στις ασυνέχειες των γραμμών και αναπαύεται, για λίγο, στα κοίλα και κυρτά σημεία μέχρι να βρει ένα σημείο τομής με μία άλλη ευθεία και ξεκινήσει ένα νέο κύκλο πειραμάτων ζωής με σκοπό την αιώνια ζωή. Ταξίδι αναψυχής στη χώρα των ενδεχομένων.
Μα κι αν οι βεβαιότητες μας έδιναν παντοδυναμία… «Τι να την κάνω τόση παντοδυναμία, όταν απαγορεύεται το θαύμα» (Παραλογή, Μ. Γκανάς). Ας αφεθούμε στο ταξίδι της επίγειας ζωής χρονικά, χωρικά και τροπικά με πίστη, ελπίδα, αγάπη. Είναι τόσο ανταποδοτικές, τόσο γενναιόδωρες και οι τρείς εάν τις καταδεχθείς. Όσο απελευθερωτικές φαντάζουν οι βεβαιότητες τόσο και περισσότερο περιοριστικές είναι. Όσο ασφαλείς τόποι δείχνουνε, άλλο τόσο επικίνδυνοι είναι. Μια λίμνη χωρίς κυματισμούς γίνεται βάλτος. Και ευτυχώς η φύση, ο Θεός, η εντός μας «Αρχή» φροντίζουν για την αέναη αναγέννηση της αβεβαιότητας. Η βεβαιότητα της αβεβαιότητας είναι πιθανολογική όσο και ασφαλιστική. «Ο άνθρωπος είναι ζώον ανιχνευτικό» λέει ο Χ. Γιανναράς και πόσο δίκιο έχει. Θαρρώ πως αν δεν υπήρχαν στον κόσμο αβεβαιότητες, θα έπρεπε να τις είχαμε εφεύρει, και αυτό και αν ήταν δύσκολο έτσι ακρωτηριασμένοι που θα ήμασταν από της έλλειψη τους.
11 σχόλια:
Κι εγώ που έλεγα πως τα κείμενα του υπουργού ήταν μεγάλα...
Ενθαλπία με ξάφνιασε πολύ ευχάριστα που είδα κείμενό σου αναρτημένο. Σε παρακολουθώ από τα σχόλιά σου και έχω σχηματίσει τις καλύτερες εντυπώσεις, όμως αυτό το κείμενο επιβεβαίωσε τις πιο αισιόδοξες υποθέσεις μου για σένα.
Για να μιλήσω με ορολογία του κειμένου σου, βεβαίωσε τις όποιες αβεβαιότητές μου για σένα. Η επιστημονικότητά σου μου άρεσε πολύ και μπράβο. Πρέπει α είσαι άνθρωπος των φυσικών επιστημών με μεγάλη έφεση όμως και στη φιλοσοφία.
Δυο αποριούλες μόνο για να με βοηθήσεις να παρακολουθήσω καλύτερα το κείμενο. Γιατί η εφ' όρου ζωής αβεβαιότητα να είναι ασφαλέστερη της βεβαιότητας; Στη ζωή δε χρειαζόμαστε βεβαιότητες για να ακολουθήσουμε το σωστό δρόμο κι όχι το δρόμο του επισφαλούς; Δες το στη πίστη ή στους ανθρώπους που εμπιστεύεσαι.
Ακόμη λες για τον έρωτα ως την μαγαλύτερη οδό αβέβαιης βεβαιότητας. Συμφωνώ. Μπορείς όμως να μου εξηγήσεις από ποιο σημείο και πέρα η αβεβαιότητα στον έρωτα παύει ώστε να είσαι βέβαιη πως θες να είσαι και να συνεχίσεις να είσαι με έναν άνθρωπο; Είναι άλλο να είσα αβέβαιη για το τι άνθρωπο έχεις απέναντί σου από τη στιγμή που ο καθένας μας αλλάζει καθημερινά. Είναι λάθος να πιστεύουμε πως υπάρχει βεβαιότητα σε ό,τι έχουμε απέναντί μας ή όχι; Κι αυτό πιστεύεις πως είναι καλό ή όχι;
Για άλλη μια φορά μπράβο για το άρθρο σου. Σημειωτέον πως είναι η πρώτη φορά που γράφω τόσα πολλά σε σχόλιό μου. Τυχαίο; Βλέπω πάντως πως οι περισσότεροι έχουν πιάσει τις παραλίες...
Tο κείμενο της Ενθαλπίας είναι όντως θαυμάσιο!
Θα ήθελα κι εγώ πάντως να εκφράσω μια απορία στο πνεύμα που το ορίζει η Volta. Ίσως και η ουσία της απάντησης να ταιριάζει. Αναρωτιέμαι λοιπόν αν η ισορροπία στην αβεβαιότητα είναι προτιμότερη από μια επίμοχθα κατακτημένη βεβαιότητα. Είναι πολύ γοητευτικό να λες πως ζεις στην πρώτη αλλά μπορείς δίχως βεβαιότητες (έστω χρονικές και σίγουρα με πολύ αγώνα) να θεμελιώσεις κάτι ουσιωδέστερο στη ζωή σου;
Για παράδειγμα όταν μιλάς ή ζεις την αγάπη ή τον έρωτα είσαι ή όχι βέβαιος για αυτό που νιώθεις; Κι αν ναι πως ορίζεις αυτή τη βεβαιότητα;
Κατ’ αρχήν ευχαριστώ Υπουργέ μου για την φιλοξενία και την εμπιστοσύνη σου, ξανά, αλλά και εσένα Volta για τα, με απόλυτη βεβαιότητα υπερβολικά, καλά σου λόγια και τη διάθεση σου για επικοινωνία, αν και διακοπές. Ντρέπομαι για το μέγεθος του κειμένου αλλά δε φταίω εγώ, υποπτεύομαι τους εξωγήινους ή τον συνήθη όφη.
Το κείμενο το έγραψα και με σκοπό να τακτοποιήσω και εγώ πράγματα στο μυαλό μου οπότε αδημονώ και για δικές σας σκέψεις. Εκλιπαρώ θα τολμούσα….
Δεν απαξιώνω τις βεβαιότητες και ειλικρινά δουλεύω πολύ για να βεβαιώσω-θεμελιώσω κάποια πράγματα. Απλά θεωρώ πως οι βεβαιότητες είναι ωφελιμιστικά και αφελώς υπερεκτιμημένες. Στη φυσική (μην ξεχνιόμαστε) λέμε ότι στη φύση υπάρχουν όλες οι δυνάμεις σε ζεύγη. Έτσι και οι βεβαιότητες είναι άξιες εκτίμησης επειδή υπάρχουν αβεβαιότητες.
Στο μικρό πρίγκιπα η αλεπού ζητάει στο πρίγκιπα να την εξημερώσει δηλ. να δημιουργήσουν δεσμούς, με κόπο, ώστε να γίνουν μοναδικοί ο ένας για τον άλλο. Τους ανθρώπους τους εμπιστεύομαι, ψηλαφίζοντας αλλά όχι επενδύοντας στις διαβεβαιώσεις τους, στην ακεραιότητα ή τελειότητα τους, ακόμα κι αν την πιστεύω, αλλά γιατί έτσι… Γιατί τους αγαπώ. Λόγω της σχέσης (π.χ λόγω της σχέσης η μάνα συγχωρεί τα πάντα στο παιδί, ακόμα και αν διαφωνεί ριζικά). Κοπιάζω για βέβαιες σχέσεις, στις οιονεί φεύγω, αλλά δεν περιμένω βέβαιες συμπεριφορές. Και μοναδικό ασφαλή εγγυητή - σπάνια, αναγκαία, βεβαιότητα- θέτω το Χριστό. Ο καρδιογνώστης Χριστός και η αγάπη είναι το μόνο διαθλαστικό μέσο που εξευγενίζει την όποια κακογνωμία, αμφιβολία και εξασφαλίζει, ακόμα και ερήμην μας, την βιωσιμότητα μας. Όσο για το ασφαλές κριτήριο για να είσαι σε μια σχέση πραγματική; Πολλά σκέφτομαι αλλά θα πω να θέλεις για χάρη του και ο άλλος για χάρη σου να γίνεστε καλύτεροι. Είναι σχεδόν μεταφυσικό.
Πολύ ωραίες οι απόψεις σου Ενθαλπία. Πιστεύω πάντως πως οι βεβαιότητες στη ζωή μας (είτε λέγεται Χριστός, είτε εαυτός μου ή σύντροφος ή δουλειά ή... ή ...) είναι οι δρομοδείχτες που πρέπει να μας καθοδηγούν. Το επικίνδυνο είναι να τις θεωρείς αυτές τελματωμένες και να μη καταβάλεις κόπο για να παραμένουν βεβαιότητες αφού από μόνες τους είναι εξελισσόμενες αβεβαιότητες. Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού λοιπόν. Και βέβαια μεγάλη τύχη σε αυτόν που κάθε μέρα ζει αυτή την αβεβαιότητα σαν την μεγαλύτερη βεβαιότητα της ζωής του.
Σε περίπτωση που κάτι δε διευκρίνισα καλά, ξαναλέω ότι δεν απαξιώνω τις βεβαιότητες και κοπιάζω γι αυτές. Αν καταλαβαίνω καλά, δε νομίζω πως λεμε κατι πολύ διαφορετικό υπουργέ μου.
Επηρεασμένη από ολιγοήμερες διακοπές στο καταπράσινο νησί των Φαιάκων, αγαπητή Ενθαλπία, θα προσπαθήσω, όσο μου επιτρέπει το ακόμα «φευγάτο» μυαλό μου, να προσεγγίσω το εξαιρετικά πρωτότυπο, μα πολύ ενδιαφέρον θέμα σου.
Ο P. Neruda σε επιβεβαιώνει με τον δικό του λογοτεχνικό τρόπο:
«Αργοπεθαίνει όποιος δεν ταξιδεύει, όποιος δεν διακινδυνεύει τη βεβαιότητα για την αβεβαιότητα για να κυνηγήσει ένα όνειρο…»
Θα συμπληρώσω ότι το παιχνίδι της Φύσης και της Ζωής παίζεται κάπου ανάμεσα στην αβεβαιότητα και τη βεβαιότητα σαν μία παρτίδα σκάκι: Οι κανόνες είναι γνωστοί και απλοί, όμως οι πολλοί διαφορετικοί συνδυασμοί που επιτρέπονται , προσδίδουν στον κόσμο γύρω μας μια πολυπλοκότητα , μια πολυμορφία.
Τα θεμελιωμένα πλέον συμπεράσματα, που πολύ σωστά αναφέρεις, της νέας επιστήμης, της « Μη Γραμμικής Δυναμικής και του Χάους», μπορεί να οδήγησαν στην κατάρρευση τον απόλυτο ντετερμινισμό, όμως άνοιξαν νέους δρόμους, που προσπαθούν να συνδέσουν το προβλέψιμο με το απρόβλεπτο, το κανονικό και το τυχαίο, το βέβαιο και το αβέβαιο.
Παράλληλα κατάφεραν να οριοθετήσουν την διάκριση ανάμεσα στην «τυχαιότητα» και τον ντετερμινισμό, να καταδείξουν ότι «το απόλυτο» τους αποτελεί πλέον την εξαίρεση, ίσως μια εξιδανίκευση ακραία και οριακή που σπανίως υφίσταται.
Ασπαζόμενοι το αποδεδειγμένο γεγονός, ότι ο κόσμος μας είναι αιτιοκρατικός κατά κύριο λόγο, μέσα στις «χαοτικές» περιοχές του, εκείνες του αβέβαιου, ανακαλύπτουμε ότι εκεί κρύβονται τα απρόοπτα, οι εκπλήξεις, και τα γοητευτικά μυστικά του.
Όσο εκπλησσόμαστε από τα απρόοπτα, προσπαθώντας να κατανοήσουμε βαθιά την ζωή και την φύση είναι αλήθεια ότι αντιμετωπίζουμε νέες προκλήσεις, νέα ερωτήματα, μια ατέρμονη ακολουθία συναρπαστικών γεγονότων.
Μήπως τελικά, η αβεβαιότητα και το τυχαίο είναι σοβαρός παράγοντας που επηρεάζει την εξέλιξη των γεγονότων, εκείνα της ασφαλούς βεβαιότητας;
Δεν θα μπορούσα να ονειρεύομαι την ζωή «αρπαγμένη» από την στασιμότητα της βεβαιότητας.
Αισθάνομαι ότι το μυαλό και η ψυχή μου θα ασφυκτιούσε στην «φυλακή» μιας προστατευμένης και «εύκολης» ασφάλειας.
Ακόμα κι αν η αβεβαιότητα μου επιφυλάσσει πολλά απρόοπτα, την προτιμώ, αφού με κρατά σε διαρκή εγρήγορση, μου δίνει νέες δυνατότητες, νοιώθω ένα μόνιμο θαυμασμό, για τον πολύπλοκο μηχανισμό του κόσμου μας, που διαρκώς αποκαλύπτεται στα μάτια μου.
Κάθε μεγάλη υπέρβαση στη ζωή μου, παρά την αβεβαιότητα του αποτελέσματος με έχει ανταμείψει παραπάνω απ’ ότι ονειρευόμουν.
Αυτό ακριβώς πιστεύω Ενθαλπία, αφού «Τα πάντα εν Σοφία εποίησε» ο Θεός,
προικίζοντας μας με μια μοναδική νοημοσύνη, μας έδωσε την ευλογία και το μέσο να ανακαλύψουμε το μεγαλείο του, το έθεσε σαν κίνητρο εξάσκησης της πίστης μας.
Συγχαρητήρια και πάλι.
Υ.Γ. Θα ήθελα να απαντήσω στο ερώτημα της Volta και τα του Υπουργού, όσον αφορά την βεβαιότητα στον έρωτα και στην αγάπη. Όταν νοιώθεις πως ο σύντροφός σου σε ενθαρρύνει, σε υποστηρίζει, ώστε να γίνεις ισάξιος, καλύτερος, ίσως και ανώτερος του και εξακολουθεί να σε θαυμάζει, θεωρείστε ότι επιβεβαιώνεται η σχέση.
Καθώς πάντα θα αιωρείται μια αβεβαιότητα για να διατηρείται η ισορροπία, εκείνη η έκπληξη της αποκάλυψης κρυφών και άγνωστων δυνατοτήτων, θα κρατά άσβεστο το ενδιαφέρον. Αυτό μου έχει δείξει η ζωή μέχρι τώρα.
ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ
Με μεγάλη χαρά βλέπω πως η Ενδελέχεια is back! Ελπίζω να πέρασες όμορφα στο νησί των Φαιάκων.
Θέλω βρε Ενθαλπία να ρωτήσω κάτι άσχετο που το είχα απορία άπό τη πρώτη στιγμή που διάβασα το άρθρο. Λες πως οι διαστάσεις του χωροχρόνου είναι 11. Μου φαίνεται υπερβολικός αριθμός. Έχω περιέργεια να τις ακούσω. Μπορείς σε παρακαλώ να μου ονομάσεις αυτές τις 11 διαστάσεις του χωρόχρονου;
Καλή σου μέρα Volta.
Αν και στην Φολέγανδρο, βλέπω πως είσαι πολύ πρωϊνή και γεμάτη ζωντάνια.
Όχι απλά πέρασα όμορφα στο νησί, αλλά μαγεύτηκα από την κουλτούρα της πόλης και την φυσική ομορφιά της ΒΑ και Δυτικής του πλευράς. Το σώμα μου έχει επιστρέψει, η ψυχή μου ακόμα ταξιδεύει εκεί.
Της το επιτρέπω...
Απόλαυσε την διαμονή σου όσο μπορείς.
Πάντα να είσαι ευδιάθετη και αισιόδοξη.
ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ
Δυστυχώς Ενδελέχεια και εγώ γύρισα... Έμεινα στη μαγευτική Φολέγανδρο μόνο για δυο βδομάδες με απίθανη συντροφιά αλλά επέστρεψα πριν λίγες μέρες αλλά ήδη ετοιμάζω τις βαλίτσες μου.
Όλοι μάλλον φέραμε πίσω μόνο τα κορμιά μας.
Πάλι καλά που στην ανυπόφορη πια πόλη μας δροσίζει το blog.
Volta xαίρομαι που ετοιμάζεσαι να εγκαταλείψεις ξανά το κλεινόν άστυ, για πιο δροσερούς προορισμούς.
Ελπίζω η "απίθανη συντροφιά" να σε ακολουθήσει.
Είναι απαραίτητη προϋπόθεση για υπέροχες διακοπές.
Απολαμβάνω και εγώ με όλη μου την ψυχή την δροσερή όαση του blog.
ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ
Aχ Volta μου, αν κατάφερνα να σου εξηγήσω το θέμα αυτό το διαστάσεων του χωροχρόνου, εκτος του ότι θα έπαιρνα κάποιο Nobel, θα χρειαζόμουν πολλές χιλιάδες λέξεις κείμενο. Σου λέω πως κατ΄αρχήν μιλάμε μονο για 11 γιατί σε τόσες μας περιορίζουν κάποιες εξισώσεις. Θεωρητικά δεν υπάρχει όριο. Είναι θεωρία ακόμα, ελαφρώς πιθανότερη από το επισφαλής, αφορά στην προσπάθεια ενοποίησης των 4 βασικών δυνάμεων στη φύση, στην θεωρία των Πάντων και τη θεωρία της υπερσυμμετρίας και των χορδών (άγνωστες λέξεις). Ουάου!!! Αυτό ψάχνουν στο περίφημο CERN. Πάντως χώρος(3 διαστάσεις), χρόνος (4η διάσταση)+ άλλες χωρίς όνομα διστάσεις «αδιάστατες» θα τολμούσα να πω, ακροβατώντας στο όριο της επιστημονικότητας, για την κλίμακα μεγέθους που ζούμε. Θέλω να πω όπως δεν αντιλαμβανόμαστε την παρουσία των ατόμων, αν και αλληλεπιδρούμε με αυτά, κάπως έτσι και οι διαστάσεις αυτές δεν είναι άμεσα αντιληπτές. Αν βοήθησα είναι ερώτημα, ότι ξέφυγα πάλι είναι γεγονός. Καλή προσαρμογή στους επιστρέψαντες, μου δίνεται μια πολλή χαρούμενη αύρα, φιλιά από το πάντα μαγικό Ναύπλιο που με υποδέχεται…
Δημοσίευση σχολίου