Τρίτη 1 Σεπτεμβρίου 2009

Οι άνθρωποι του καλοκαιριού

Ὁ ξανθὸς κόσμος εἶχε ἕνα ὁμοιόμορφο μαύρισμα, ἤξερε τὸ μυστικὸ καὶ μαύριζε παντοῦ χωρὶς νά καίγεται. Ἔχει στό αἷμα του ὁ ξανθὸς κόσμος τὸ φυσικὸ μαύρισμα καὶ τὸ μεταδίδει ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά, εἶναι ἡ κληρονομιά του στήν ἀνθρωπότητα. Ἔχει ἀναπτύξει τεχνικὲς ἀσύλληπτες, ἀπίστευτες μεθόδους πού παραμένουν ἄγνωστες. Δέν εἶναι μόνο τὰ λάδια, εἶναι ἐσωτερικὸ θέμα τὸ μαύρισμα, χρειάζεται νά προλαβαίνεις νά συντονισθεὶς μὲ τὸν ἑαυτό σου. Ἔχουν μόνο εἴκοσι μέρες γιά νά μαυρίσουν σωστὰ καὶ πρέπει νά μελετήσουν ἀπὸ κοντὰ τὸν ξανθὸ κόσμο, πρέπει ὁπωσδήποτε νά μάθουν τὸ μυστικὸ του.

[...] Εἶναι πιὸ ἐπικίνδυνοι ἀπὸ τοὺς σταυροφόρους γιατὶ δέν ἰκανοποιούνται μὲ τίποτα, δέν ἔχουν κανένα στόχο, ὁ κόσμος ἔχει φωτογραφηθεὶ χιλιάδες φορὲς κι ἐκεῖνοι ἐπιμένουν χωρὶς νά ξέρουν γιατὶ τὸ κάνουν, ἔρχονται κατὰ κύματα καὶ δέν ἐκτονώνονταί ποτέ, τοὺς πέρασε ἡ ἰδέα ὅτι ἂν φωτογραφίζεις ἀντὶ να χύνεις αἷμα, θὰ ἀπομακρυνθεὶ μιά γιά πάντα ὁ ὄλεθρος, ἀλλὰ πέφτουν ἔξω γιατὶ ἡ καταστροφὴ εἶναι πιὸ κοντὰ παρά ποτέ καὶ κανένα παχύρρευστο στρῶμα εἰκόνων δέν πρόκειται νά τήν ξορκίσει.

[...]Ἀκόμα καὶ τὸ αἷμα μπορεὶς νά τὸ χορτάσεις ἐνὼ τώρα δέν πρόκειται νά σταματήσουν ποτὲ νά βγάζουν φακοὺς ἀπὸ αὐτές τις ὁμοιόμορφες τσάντες, δέν πρόκειται νά σταματήσουν ποτὲ νά παίρνουν πόζες μπροστὰ στά μνημεῖα ἑνὸς πολιτισμοῦ πού εἶχε τουλάχιστον τὴν τύχη νά ταπεινωθεὶ καὶ κουράστηκε νά παριστάνει κάτι, δέν πρόκειται νά ὑποχωρήσουν ποτὲ γιατὶ ἔπαψαν νά ἔχουν ἐχθροὺς καὶ προσπαθοὺν νά ἀξιοποιήσουν τὸ χρόνο τοὺς. Παλεύουν μ' ἔναν ἀνύπαρκτο ἐχθρὸ κι ἀπλώνουν ἕνα παχύρρευστο στρῶμα εἰκόνων γιά νά ἀποδείξουν τὴν ὑπαρξή του, μάχονται ὥστε νά τὸν συλλάβουν καὶ να τὸν καθηλώσουν.

[...] Ὅταν χόρτασαν τὸ αἷμα σκέφτηκαν νά ἀξιοποιήσουν τὸ χρόνο τους, ἀγόρασαν ὁμοιόμορφες τσάντες καί τις γέμισαν μὲ φακούς. Εἶναι πιὸ ἐπικίνδυνοι ἀπὸ τὸν Βοημοῦνδο, ἔρχονται καὶ φεύγουν, κάθε καλοκαίρι προσθέτουν νέες εἰκόνες στή συλλογὴ τους, τσουβαλιάζουν τις στιγμὲς γιά νά ἔχουν τὸ χειμῶνα νά δείχνουν ὁ ἔνας στόν ἄλλον. Ὅλο τὸ χειμῶνα δείχνουν ἀκινητοποιημένες στιγμὲς ὁ ἔνας στόν ἄλλον καὶ κανεὶς δεν πιστεύει τὸν ἄλλον, κοιτάζουν μὲ ὅλο καὶ μεγαλύτερη ἀδιαφορία ὁ ἔνας τις ἀκινητοποιημένες, βαλσαμωμένες στιγμὲς τοῦ ἄλλου κι αὐτὸ τοὺς κάνει να ἐπιστρέφουν ξανὰ καὶ ξανά, κάθε καλοκαίρι.

Απὸ τη «Γραμμή τοῦ ὁρίζοντος» του Χρήστου Βακαλόπουλου, εκδόσεις Εστία

Το καλοκαίρι πέρασε, οι ταξιδιώτες του επέστρεψαν, φέρανε φωτογραφίες, μαύρισαν ομοιόμορφα σε είκοσι μέρες, απόλαυσαν τις ξέγνοιαστες, δίχως εργασία μέρες, θυμήθηκαν πόσο όμορφη μπορεί να είναι η ζωή!

Ο Χρήστος Βακαλόπουλος στο ασύγκριτο πεζογράφημά του, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους. Το ξανθό γένος, οι τουρίστες από το Βορρά, διδάσκουν σε εμάς, την παγκόσμια κληρονομιά τους στην ανθρωπότητα, το ομοιόμορφο μαύρισμα. Λες και το να γυρίσεις μαυρισμένος από τις διακοπές σου αποτελεί απόδειξη αφενός μεν πως πήγες κάπου αφετέρου δε πως πέρασες καλά αφού εκπλήρωσες με αποδείξεις την αποστολή σου.

Έτσι συμβαίνει άνθρωποι να ταξιδεύουν κατά κύματα σε νησιά ή τουριστικά μέρη της υπαίθρου, χωρίς να κάνουν τίποτε άλλο από το να περιφέρουν τη μοναξιά τους. Μπορεί να ανάλωσαν ώρες σκληρής γυμναστικής όλο το χειμώνα, να κανόνισαν παρέα με δυο τρία ακόμη πρόσωπα που απλώς θα μοιράζονται ανάλαφρα το φραπέ στη παραλία και το ξενύχτι σε οποιοδήποτε μπαρ της κάθε Μυκόνου (μη δείχνουμε πως ήρθαμε και μόνοι μας...), να διάλεξαν έναν «ερωτικό» καλλίγραμμο σύντροφο με θητεία λίγων ημερών, (έτσι για να εκπληρώνουμε και τις ανάγκες μας) και επιτέλους πέτυχαν τον σκοπό κι αυτού του καλοκαιριού! Πέρασαν ωραία, φαίνονται σ’ όλους ευτυχισμένοι, δίχως να είναι, τι τα θες; Γύρισαν μαυρισμένοι κι αυτό αρκεί. Μόνοι μεν (όπως μόνον ο εαυτός τους το ξέρει), μαυρισμένοι δε.

Έλα όμως που πρέπει να φέρουνε κι αποδείξεις! Πρέπει να αναρτήσουν στις σελίδες του facebook τις ξέγνοιαστες στιγμές τους, να δουν όλοι πόσο ευτυχισμένοι, κάτω απ’ το αντηλιακό, υπήρξαν αυτό το καλοκαίρι, πόσο μόνοι δεν ήταν, πόσο δικό τους έγινε αυτό το καλοκαίρι!

Παγώνει όμως ο χρόνος; Ακινητοποιείται; Ο συγγραφέας είναι αποκαλυπτικός: «κάθε καλοκαίρι προσθέτουν νέες εικόνες στή συλλογή τους, τσουβαλιάζουν τις στιγμές για να έχουν το χειμώνα να δείχνουν ο ένας στον άλλον. Όλο το χειμώνα δείχνουν ακινητοποιημένες στιγμές ο ένας στον άλλον και κανείς δεν πιστεύει τον άλλον, κοιτάζουν με όλο και μεγαλύτερη αδιαφορία ο ένας τις ακινητοποιημένες, βαλσαμωμένες στιγμές του άλλου». Ερχόμενοι πίσω δεν είμαστε πλέον αυτοί που ήμασταν. Αυτό που γίναμε χωράει σε αυτές τις εικόνες που δείχνουμε στους άλλους για να τους πείσουμε πως είμαστε ευτυχισμένοι. Εικόνες που οι άλλοι κοιτάνε με αδιαφορία.

Ο χρόνος όταν δεν γίνεται βίωμα γίνεται φωτογραφία. Έτσι μπορεί να πηγαίνεις σε έναν προορισμό και να μην αλλάζεις σαν άνθρωπος. Το ό,τι πέρασες από εκεί να μην το μαρτυρά η αλλαγή σου αλλά μια μουμιοποιημένη φωτογραφία.

Το πρόβλημα είναι πως αυτό το δεχθήκαμε μόδα και στην πραγματικότητά μας. Μας αρέσει να ζούμε όπως δεν ζουν οι άλλοι γιατί έτσι συνεννοούμαστε μαζί τους και γινόμαστε αποδεκτοί από τους πολλούς. Ο εαυτός μας όμως θα παραμένει κομματιασμένος, θα γυρεύει νερό να πιει για σταθεί στα πόδια του κι εμείς θα τον εξαναγκάζουμε να περπατά ολοένα μέσα από την συνάφεια ενός τρόπου ζωής που μας επιβάλλουν οι άλλοι. Μπορεί να γυρίσουμε όλο τον κόσμο και να μείνουμε ίδιοι. Τραγικά ίδιοι...

Μέσα σε μια εποχή γνωρίζουμε νέους προορισμούς διακοπών λες κι έχουμε να αποδείξουμε σε κανέναν κάτι. Σαν να είμαστε αναγκασμένοι να φέρουμε φωτογραφίες και ενθύμια από τις διακοπές για να πιστοποιήσουμε πως περάσαμε από εκεί. Το μαύρισμα είναι αυτονόητο. Όπως και οι ιστορίες με γνωριμίες και μαγευτικούς προορισμούς που πρέπει να ακούσουν (αδιάφορα) οι άλλοι γιατί έτσι μόνο θα φανεί πως άξιζε που αλλάξαμε για λίγες μέρες την καθημερινότητά μας.

Ποιος μιλά για ταξίδια μέσα από ουσιαστικές σχέσεις με ανθρώπους; Ποιος κάνει λόγο για προορισμούς που τους ζεις και δεν ζεις σε αυτούς; Υπάρχει άραγε ένας μοναδικός τρόπος να αισθάνεσαι την πληρότητά σου μέσα από τα ταξίδια σου ή όλα τα κάνεις επειδή «πρέπει» να τα ζήσεις με το «σωστό» τρόπο που υπαγορεύει το δελτίο ειδήσεων κάποιου Star channel;

Τώρα που μπήκαμε πια στο εξίσου όμορφο Φθινόπωρο θα ήθελα να ολοκληρώσω τις σκέψεις μου με έναν τελευταίο προβληματισμό για αυτούς τους ανθρώπους του καλοκαιριού. Το γεγονός πως περιμένουμε έναν ολόκληρο χρόνο για να ζήσουμε κάποιες μέρες όπως θα τις θέλαμε τι φανερώνει για την ποιότητα της ζωής μας; Ζούμε όπως θα θέλαμε όλο το χρόνο ή μόνο κάποιες μέρες το χρόνο; Γιατί;

Αφού σας αφήσω να αξιολογήσετε μόνοι την προσωπική σας απάντηση θα ήθελα να ευχηθώ σε όλους «καλό χειμώνα» και καλή συνέχεια σε ό,τι όμορφο ανακαλύψατε αυτό το καλοκαίρι ή ό,τι ομορφότερο ζήσατε ή αγωνιστήκατε να ζήσετε σε όλη τη διάρκεια του χρόνου!

8 σχόλια:

volta είπε...

To κείμενο είναι τέλειο. Μου έρχεται πολλές φορές να γράφω όλο επαίνους για την ποιότητα των κειμένων που αναρτάς και των σχολίων σου. Τι να πω; Είσαι άνθρωπος θαύμα. Όχι μόνο ιδιαίτερος σαν προσωπικότητα αλλά και μοναδικός σαν Blogger. Φαίνεται πως σε ότι κάνεις είσαι το ίδιο καλός!
Τι να σου πω;
Ωστόσο μη μας κάνεις να αισθανόμαστε άσχημα για τις όμορφες καλοκαιρινές στιγμές που περάσαμε. Το νόημα πάντως είναι συγκλονιστικό και πρέπει τουλάχιστόν να μας προβληματίσει. Είσαι τέλειος!

ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ είπε...

Οι συλλογισμοί και τα ερωτήματά σας, Υπουργέ μου, εύλογα, αυτά που δημιουργούνται από το πρωτότυπο κείμενο του Χρήστου Βακαλόπουλου, όπως περιγράφει την άλλη άποψη για τους ανθρώπους του καλοκαιριού.
Πώς κάποιοι βιώνουν τις καλοκαιρινές διακοπές, τα ταξίδια, το τι αποκομίζουν επιστρέφοντας.
Προσωπικά προσπαθώ να ζήσω τις λίγες μέρες των διακοπών μου με τον τρόπο που θα ήθελα να περνώ και τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου.
Να νοιώσω και να φυλακίσω στην ψυχή μου όσα στερούμαι από το θαύμα της φύσης που με περιβάλλει και καθίσταται απαγορευτικό το καθημερινό του άγγιγμα λόγω της αστικής μου ζωής.
Να αποτυπώσω στη μνήμη της φωτογραφικής μου μηχανής τα χρώματα της ανατολής, τη φρεσκάδα του αφρισμένου κύματος, το πολύτιμο αρχιτεκτονικό οικοδόμημα που έγραψε στο μυαλό μου, το παλιό πέτρινο γεφύρι που με μάγεψε το τόξο του.
Όχι για να σταματήσω τον χρόνο, μόνο να κουβαλήσω μαζί μου τις πολύτιμες εικόνες του κόσμου του.
Όχι για να τα μοιραστώ με τους άλλους, παρά για να τα κοιτάζω ξανά και ξανά, όταν η θύμησή μου ξεχαστεί, όταν η θλίψη μου χαλάει την διάθεση.
Και αποτελούν τον κατάδικό μου πλούτο και θησαυρό.
Αυτόν που ανακάλυψα μόνη διαβαίνοντας και γνωρίζοντας τόπους και ανθρώπους.
Η μοναδική αυτή αξία μόνο εμένα αφορά και ίσως και αυτόν που με αγάπη μοιράστηκα τις όμορφες τούτες στιγμές.
Όσο υπάρχουν προορισμοί που θέλω να ανακαλύψω ελπίζω και ξαναγεννιέμαι.
Όσο προσπαθώ να αφουγκρασθώ την ανάσα αυτών που γέννησαν την κουλτούρα του κάθε τόπου που επισκέπτομαι, αξίζει να ζω, αξίζει να προσδοκώ.
Τα αγαπημένα δικά μου ταξίδια, που με ενθουσιασμό επέλεξα, προετοίμασα, βίωσα ναι με γέμισαν πρωτόγνωρη πληρότητα, με αποζημίωσαν με πολλές μικρές στιγμές ευτυχίας.
Αφήνοντας τον εαυτό μου να νοιώσει τον παλμό της ζωής ενός τόπου που απλά επισκέφτηκα.
Συγχωρέστε μου το πρώτο πρόσωπο, δεν είναι εγωιστική συμπεριφορά, θέλω να δείξω ότι υπάρχει και άλλος τρόπος να απολαμβάνουμε τις ολιγοήμερες διακοπές μας.
Θα ήθελα επίσης να υπερασπιστώ την σπουδαία τέχνη της φωτογραφίας, επειδή είμαι υπέρμαχος και λάτρης της, λέγοντας ότι αποτελεί ένα εργαλείο μετάδοσης της μνήμης, ενάντια στη λήθη της ιστορίας, σαν αναπαράσταση του παρελθόντος.
Και αυτό για να μην θεωρηθεί ότι μειώνουμε την αξία της και την αδικούμε, παρασυρόμενοι μόνο από την άποψη, ότι η χρήση της αφορά αποκλειστικά καλοκαιρινά ενσταντανέ μαυρισμένων κορμιών και πόζες ευκαιριακών ζευγαριών σε κοσμικά νησιά, κενή απόδειξη ότι κάναμε διακοπές ως είθισται.
Καλό Φθινόπωρο σε όλους με πολύ καλή υγεία και ανανεωμένη διάθεση.

filologina είπε...

Kαλό χειμώνα σε όλους αγαπημένοι μου!
Δε ξέρω για τους άλλους εγώ ακόμα προσπαθώ να ξεχάσω αυτό το "περιφέρω τη μοναξιά μου" που έγραψε ο υπουργός. Ειδάλλως θα συμφωνούσα με την Ενδελέχεια..

filologina είπε...

Απλά να προσθέσω πως οι φωτογραφίες που αναρτάς είναι απίστευτες... και μετά λες να μη τραβάμε εμείς και να μη τις θυμόμαστε...
Αν πάντως εσύ ζεις καλύτερα το χρόνο σου έξω από τέτοιες εικόνες αναμνήσεις είσαι το λιγότερο τυχερός. Εσύ και όλοι όσοι το κάνουν. Ενδελέχεια μου, θέλω αντεπίθεση. Φωτογράφοι όλου του κόσμου ξεσηκωθείτε. (όχι εσείς του facebook ε;)

ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ είπε...

Καλή μου filologina καλώς όρισες.
Μην απογοητεύεσαι γιατί μερικές φορές είναι "πιο καλή η μοναξιά" παρά η ασυντρόφευτη συμπόρευση, όπως πολύ σοφά μας έχει επισημάνει η Ενθαλπία στο προηγούμενο θέμα.
Όταν οι συνθήκες για σένα θα είναι ώριμες, όλα θα τακτοποιηθούν.
Όσο για την τέχνη της φωτογραφίας, αποτελεί για μένα μεγάλη αγάπη και εξήγησα τους λόγους στο σχόλιό μου.
Το ρηθέν "μια φωτογραφία χίλιες λέξεις", νομίζω την υπερασπίζεται πλήρως.
Καλή σχολική χρονιά σε όλους σας, αγαπημένοι μου εκπαιδευτικοί.
Υπομονή με τους μαθητές σας και ο Θεός να σας δίνει δύναμη.

Volta είπε...

Ένσταση Ενδελέχεια... δηλαδή όλοι οι μη εκπαιδευτικοί δεν έχουμε ευχές;
Γιατί τέτοιες διακρίσεις ... μας αδικείς...

ΕΝΔΕΛΕΧΕΙΑ είπε...

Δεκτή η ένσταση γλυκιά μου Volta, όμως στο παραπάνω σχόλιό μου έχω στείλει τις ευχές μου για καλό φθινόπωρο και πολύ καλή υγεία σε όλους.
Τους ανθρώπους τους λατρεύω όλους ανεξαιρέτως και πιστεύω πάντα σ' αυτούς, όμως θα μου επιτρέψεις να έχω μια μικρή,τόση δα αδυναμία στους εκπαιδευτικούς, επειδή τυγχάνει πολλοί αγαπημένοι φίλοι και κοντινοί συγγενείς να είναι του επαγγέλματος.
Όπως και να έχε,ι όλοι χρειαζόμαστε δύναμη να συνεχίσουμε τον αγώνα της ζωής, ο καθένας από το πόστο του, και να προσαρμοστούμε με καλή διάθεση και αισιοδοξία μετά τις καλοκαιρινές διακοπές.
Θα προσαρμοστούμε σιγά-σιγά.
Είθε η ζωή σου να κυλά όπως εσύ επιθυμείς.

Ενθαλπία είπε...

Τη «Γραμμή του Ορίζοντα» τη διάβασα στα φοιτητικά μου χρόνια και μάλιστα μια στιγμή που κάποιοι φίλοι μου προσπαθούσαν να με πείσουν να πάμε τριήμερο στη Μύκονο. Τους έκανε προφανώς μεγάλη εντύπωση που εγώ έλεγα πεισματικά όχι σε ταξίδι, τόση ώστε να επιμένουν στην ερώτηση: γιατί όχι; Εντύπωση όμως μου έκανε και εμένα η καθολική μου απέχθεια για αυτό το νησί μαζί με το γεγονός πως δεν μπορούσα να δώσω μια ολοκληρωμένη απάντηση στο παραπάνω γιατί. Και την απάντηση υποστασίασε το παραπάνω βιβλίο που για εμένα ήταν αποκάλυψη και οδηγός.
Μου κάνει φοβερή εντύπωση που ανακαλύπτω και άλλους συναναγνώστες. Και αν και ο υπουργός με τις επιλογές του και την ανάλυση του βρίσκεται ακριβώς στον πυρήνα του θέματος, και αποτελεί πραγματική πρόκληση και πρόσκληση για συζήτηση και προβληματισμό, τα αποσπάσματα είναι αδύνατον να σημάνουν την καθολικότητα του προβληματισμού.
Έχω την κάκιστη συνήθεια όταν διαβάζω να σημειώνω στο κείμενο με κάποιον δικό μου κώδικα και ανέτρεξα να δω τις παραπομπές και τις σημειώσεις μου. Οι σημειώσεις πολλές, αδύνατον να διαλέξω ποιες θα ξεχώριζα, και σημαντικά λιγότερο «ισχυρές» εκτός του υπόλοιπου πλαισίου. Είναι μάλλον από τις περιπτώσεις εκείνες που το αποσπασματικό ισοδυναμεί με αιρετικό καθώς αίρει παρερμηνείες.
Εύχομαι καλή ανάγνωση σε όσους δεν το έχουν απολαύσει και ένα υπέροχο φθινόπωρο σε όλους!!!