Όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω, τα έμαθα στο Νηπιαγωγείο

Πόσους πραγματικά ενδιαφέροντες ανθρώπους έχει κανείς την ευκαιρία να συναντήσει στην περίοδο των διακοπών του; Μια τέτοια αληθινή έκπληξη για εμένα στάθηκε η γνωριμία μου με τον σπουδαίο Robert Fulghum σε κάποιο από τα παραθαλάσσια χωριά της νότιας Κρήτης. Αμερικάνος ο ίδιος, φερμένος από το Seattle της Washington για τις ετήσιες διακοπές του που πάντα τον βρίσκουν στο νησί, βρέθηκε δίπλα μου σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για την εκπαίδευση. Όταν μου συστήθηκε το μυαλό μου άρχισε να με παιδεύει καθώς ήταν βέβαιο πως δεν ήταν η πρώτη φορά που άκουγα αυτό το όνομα. «Είστε συγγραφέας»; Τον ρώτησα, «φαίνεται ε» ; μου απαντά. Μήπως είστε αυτός που έγραψε το «όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω τα έμαθα στο νηπιαγωγείο» Robert Fulghum ;». «Ναι , αυτός είμαι»! Η έκπληξη άφησε τη θέση της στη χαρά κι έπειτα στη μεγάλη ευγνωμοσύνη που η τύχη μου χάρισε αυτό το δώρο να δω από κοντά και να μιλήσω με έναν από τους πιο εμπνευσμένους συγγραφείς κι ανθρώπους της εποχής μας.

Ο Robert Fulghum μεγάλωσε στο Waco του Texas. Στα νιάτα του εργάστηκε ως εκσκαφέας τάφρων, παιδί για εφημερίδες, βοσκός σε ράντζο, μπάρμαν και τραγουδιστής κάντρυ. Μετά από το κολλέγιο και μια σύντομη καριέρα στην IBM, επέστρεψε στα θρανία για να ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό του στη θεολογία. Για 22 χρόνια υπηρέτησε ως πάστορας σε μια ενορία στο Βορειοδυτικό Ειρηνικό. Κατά την ίδια περίοδο δίδαξε σχέδιο, ζωγραφική και φιλοσοφία στο Lakeside School στο Seattle. Ο Fulghum είναι επίσης καταξιωμένος ζωγράφος και γλύπτης. Τραγουδά και παίζει κιθάρα και τσέλο και υπήρξε ιδρυτικό μέλος του «The Rock Bottom Remainders» -μιας rock and roll μπάντας που αποτελείται από μουσικούς – συγγραφείς. Έχει τέσσερα παιδιά και εννέα εγγόνια. Μοιράζει τη ζωή του μεταξύ του Seattle της Washington, και της Κρήτης.

Το βιβλίο του είναι πραγματικά ένα διαμάντι της Παιδαγωγικής. Δε ξέρω πολλά βιβλία για την εκπαίδευση που να είχαν τέτοια αμεσότητα με το αναγνωστικό κοινό και τόσο εμπνευσμένη σύνδεση με την πραγματικότητα της ζωής. Εννοώ την καθημερινότητα του καθενός μας κι όχι αποκλειστικά την εκπαιδευτική μόνο σταδιοδρομία. Το βιβλίο μάλλον θα έπρεπε να το διαβάσει κάθε γονιός, κάθε εκπαιδευτικός, κάθε ενήλικας που εύκολα κρίνει τη σχολική πραγματικότητα. Ίσως εκεί, στο νηπιαγωγείο, στα πρώτα στάδια της εκπαιδευτικής διαδικασίας του νέου ανθρώπου να μπαίνουν τα πιο γερά θεμέλια της ποιότητας του ανθρώπου που θα γίνει στην ενηλικίωσή του, της ποιότητας της ζωής που θα υποστηρίζει μέχρι το τέλος της. Αντί άλλων λόγων παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο, εις ανάμνησιν της γνωριμίας με τον Robert Fulghum και του προβληματισμού που εύχομαι να γονιμοποιηθεί στον καθένα μας μετά την ανάγνωση.

«... Όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω για το πώς να ζω, τι να κάνω και πώς να είμαι, τα έμαθα στο Νηπιαγωγείο. Η σοφία δε βρισκόταν στην κορυφή του σχολικού βουνού, αλλά εκεί, στα βουναλάκια από άμμο, στο νηπιαγωγείο.
Αυτά είναι τα πράγματα που έμαθα:
Να μοιράζεσαι τα πάντα.
Να παίζεις τίμια.
Να μη χτυπάς τους άλλους.
Να βάζεις τα πράγματα πάλι εκεί που τα βρήκες.
Να καθαρίζεις τις τσαπατσουλιές σου.
Να μην παίρνεις τα πράγματα που δεν είναι δικά σου.
Να λες συγγνώμη, όταν πληγώνεις κάποιον.
Να πλένεις τα χέρια σου πριν από το φαγητό.
Να κοκκινίζεις.
Ζεστά κουλουράκια και κρύο γάλα κάνουν καλό.
Να ζεις μια ισορροπημένη ζωή, να μαθαίνεις λίγο, να σκέπτεσαι λίγο, να σχεδιάζεις, να ζωγραφίζεις, να τραγουδάς, να χορεύεις, να παίζεις και να εργάζεσαι κάθε μέρα από λίγο.
Να παίρνεις έναν υπνάκο το απόγευμα.
Όταν βγαίνεις έξω στον κόσμο, να προσέχεις την κίνηση, να κρατιέσαι από το χέρι και να μένεις μαζί με τους άλλους.
Να αντιλαμβάνεσαι τα θαύματα. Να θυμάσαι το μικρό σπόρο μέσα στο δοχείο από φελιζόλ. Οι ρίζες πάνε προς τα κάτω και το φυτό προς τα πάνω. Κανείς πραγματικά δεν ξέρει πώς και γιατί, αλλά όλοι μας μοιάζουμε σ’ αυτό.
Τα χρυσόψαρα, τα χάμστερς, τα άσπρα ποντίκια, ακόμη κι ο μικρός σπόρος μέσα στο πλαστικό δοχείο, όλα πεθαίνουν. Το ίδιο κι εμείς.
Να θυμάσαι τελικά τα βιβλία και την πρώτη λέξη που έμαθες την πιο μεγάλη απ’ όλες: τη λέξη ΚΟΙΤΑ.
Όλα όσα πρέπει να ξέρετε βρίσκονται κάπου εδώ μέσα. Ο χρυσός κανόνας, η αγάπη και οι βασικές αρχές υγιεινής, η οικολογία, η πολιτική, η ισότητα και η υγιεινή ζωή.
Πάρτε μια απ’ αυτές τις συμβουλές, εκφράστε την με επιτηδευμένη ορολογία ενηλίκων και εφαρμόστε τη στην οικογενειακή σας ζωή, στην εργασία σας, στην κυβέρνησή σας, στον κόσμο σας και θα παραμείνει αληθινή, ξεκάθαρη, σταθερή.
Σκεφτείτε πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος, αν όλοι εμείς οι άνθρωποι τρώγαμε γάλα με κουλουράκια γύρω στις τρεις το απόγευμα και μετά ξαπλώναμε κάτω από τις κουβέρτες για έναν υπνάκο.
Ή, αν όλες οι κυβερνήσεις είχαν ως βασική αρχή να βάζουν πάντα τα πράγματα εκεί που τα βρήκαν και να καθαρίζουν τις τσαπατσουλιές τους.
Είναι ακόμη αλήθεια, ανεξάρτητα από την ηλικία σας, πως όταν βγαίνετε έξω στον κόσμο είναι καλύτερα να κρατιέστε από το χέρι και να μένετε μαζί με τους άλλους...
...Τελικά πρέπει να σας πω πως έχω άδεια παραμυθά. Ένας φίλος μου μού την έβγαλε και την κρέμασε στον τοίχο, πάνω από το γραφείο μου. Αυτή η άδεια μού επιτρέπει να χρησιμοποιώ τη φαντασία μου, για να ξαναβάζω σε σειρά τις εμπειρίες μου και να προωθώ το μύθο, όσο αυτός εξυπηρετεί κάποια όψη της αλήθειας. Ακόμη περιέχει το "πιστεύω" ενός παραμυθά:
* Πιστεύω ότι η φαντασία είναι πιο δυνατή από τη γνώση.
* Ότι ο μύθος είναι πιο δραστικός από την ιστορία.
* Ότι τα όνειρα είναι πιο ισχυρά από τα γεγονότα.
* Ότι η ελπίδα πάντα θριαμβεύει έναντι της εμπειρίας.
* Ότι το γέλιο είναι η μόνη θεραπεία της θλίψης.
* Και πιστεύω ότι η αγάπη είναι πιο δυνατή από το θάνατο.
Προσπάθησα πολύ να μη γράψω κάτι που θα γινόταν η αιτία να μου αφαιρέσουν την άδεια...».

Το «όσα πραγματικά πρέπει να ξέρω τα έμαθα στο νηπιαγωγείο» του Robert Fulghum κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λύχνος